Ἅγιος Πορφύριος γεννήθηκε στή Θεσσαλονίκη ἀπό πλούσιους καί εὐσεβεῖς γονεῖς. Ἀφοῦ ἐγκατέλειψε καί γονεῖς καί πλούτη, στά χρόνια τῆς βασιλείας τοῦ Ἀρκαδίου καί Ὀνωρίου, ἀναχώρησε γιά τήν Αἴγυπτο πού ἦταν τότε μεγάλο μοναστικό κέντρο καί ἔγινε μοναχός σέ σκήτη. Μετά πενταετή διαμονή ἦλθε στά Ἱεροσόλυμα καί κήρυσσε στούς Ἰουδαίους καί τούς Ἕλληνες τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ ἀσθένησε σοβαρά ἀπό κίρρωση τοῦ ἥπατος, ἀλλά παρά τήν ἀσθένειά του δέν παρέλειπε καθημερινά νά ἐπισκέπτεται τό Ναό τῆς Ἀναστάσεως καί τά ἄλλα ἱερά προσκυνήματα, προκαλώντας τόν θαυμασμό τῶν ἄλλων προσκυνητῶν. Μεταξύ αὐτῶν ἦταν καί ὁ Μᾶρκος, ὁ μετέπειτα βιογράφος τοῦ Πορφυρίου, ὁ ὁποῖος εἶχε μεταβεῖ, ἐπίσης, γιά προσκύνημα ἀπό τήν Ἀσία στά Ἱεροσόλυμα καί ἀπό τότε συνδέθηκαν διά βίου. Ὁ Μᾶρκος ἀποδείχθηκε πιστός καί χρήσιμος συνεργάτης του, ἀνέλαβε μάλιστα νά τακτοποιήσει μία σοβαρή ἐκκρεμότητα πού εἶχε ἀφήσει στή Θεσσαλονίκη ὁ Πορφύριος, τόν καταμερισμό δηλαδή τῆς οἰκογενειακῆς περιουσίας του μέ τά ἐνήλικα πλέον ἀδέλφια του. Κατά τήν διάρκεια τῆς ἀπουσίας τοῦ Μάρκου στή Θεσσαλονίκη, ἡ ὑγεία τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου ἀποκαταστάθηκε θαυματουργικά, κατόπιν ὁράματος τῆς σταυρώσεως τοῦ Κυρίου καί τοῦ εὐγνώμονος λῃστοῦ. Ὁ Μᾶρκος διεκπεραίωσε τήν ὑπόθεση μέ τόν καλύτερο τρόπο καί ἐπέστρεψε μέ τό μερίδιο τῆς περιουσίας, ὕψους 4.400 νομισμάτων καί μέ πλῆθος ἀργυρῶν σκευῶν καί πολύτιμων ἐνδυμάτων, τά ὁποία σύντομα ἐκποίησε καί μοίρασε στούς πτωχούς καί στά μοναστήρια τῶν Ἱεροσολύμων καί τῆς Αἰγύπτου, τά ὁποία ἦταν πολύ πτωχά.
Ἐκεῖ χειροτονήθηκε, τό ἔτος 392 μ.Χ., Πρεσβύτερος ἀπό τόν Πατριάρχη Ἱεροσολύμων Ἰωάννη Β’ (386 – 417 μ.Χ.). Μετά τήν κοίμηση τοῦ Ἐπισκόπου Γάζης Αἰνείου, τό 395 μ.Χ., ἐξελέγη Ἐπίσκοπος τῆς Γάζης καί χειροτονήθηκε ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Καισαρείας Ἰωάννη. Ἐκεῖ, ἀφοῦ ἐπιτέλεσε πολλά θαύματα, ὁδήγησε καί πολλούς εἰδωλολάτρες καί αἱρετικούς στήν ἀληθινή θεογνωσία.
Γιά νά προστατεύσει ὁ Ἅγιος τό ποίμνιό του ἀπό τίς ἀδικίες τῶν Ἐθνικῶν καί τῶν ἀρχόντων, δέν δίστασε νά μεταβεῖ στήν Κωνσταντινούπολη καί νά ζητήσει τήν συνδρομή τῶν αὐτοκρατόρων Ἀρκαδίου (395 – 408 μ.Χ.) καί Εὐδοξίας. Ἐκεῖ συνάντησε καί τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, ὁ ὁποῖος τόν συνέστησε στόν Ἀμάντιο τόν κουβικουλάριο καί στούς βασιλεῖς καί στήριξε μέ θέρμη τό αἴτημά του νά καταστήσει γνωστή στούς βασιλεῖς τήν τυραννία τῶν πολιτικῶν ἀρχόντων πού καταπίεζαν τόν λαό. Παρά τίς ἀρχικές του ἀντιδράσεις ὁ βασιλέας ἐπείσθη καί χορήγησε στόν Ἅγιο Πορφύριο βασιλικό διάταγμα μέ τό ὁποῖο περιόριζε τήν δράση τῶν εἰδωλολατρῶν καί τῶν λοιπῶν αἱρετικῶν καί μέ βασιλική χορηγία ἀνήγειρε ἐκκλησίες ἐκεῖ ὅπου προηγουμένως βρίσκονταν εἰδωλολατρικοί ναοί. Κατάφερε δέ ὁ Ἅγιος τά κατεδαφιστεῖ τό Μαρνεῖον, ὁ περίφημος ναός τῶν Ἐθνικῶν Γαζαίων, πού εἶχε ἱδρυθεῖ ἀπό τόν αὐτοκράτορα Ἀδριανό τό ἔτος 129 μ.Χ. Στήν θέση του ἀνοικοδομήθηκε περικαλλής ναός μέ χορηγία τῆς αὐτοκράτειρας Εὐδοξίας, ἡ ὁποία ἀπέστειλε γιά τόν σκοπό αὐτό στήν Γάζα τόν Ἀντιοχέα ἀρχιτέκτονα Ρουφίνο. Ὁ ναός αὐτός, πού ὀνομάστηκε Εὐδοξιανός, εἶχε 32 μεγάλους κίονες ἀπό καρυστινό μάρμαρο καί τά ἐγκαίνιά του ἔγιναν τό Πάσχα τοῦ 407 μ.Χ.
Κατά τά μετέπειτα ἔτη ὁ Ἅγιος Πορφύριος ἐργάστηκε γιά τήν συγκρότηση τῆς Ἐπισκοπῆς του. Μέ ζωηρά χρώματα διασώζει ὁ βιογράφος του Μᾶρκος, τήν φιλανθρωπική καί ἱεραποστολική του δράση. Τό ἔτος 415 μ.Χ. ἔλαβε μέρος στή Σύνοδο τῆς Διοσπόλεως, ὑπό τήν προεδρία τοῦ Πατριάρχου Ἱεροσολύμων Ἰωάννου Β’. Ἡ Σύνοδος αὐτή ἀσχολήθηκε μέ τόν θεολόγο Πελάγιο, ὁ ὁποῖος εἶχε καταφύγει στά Ἱεροσόλυμα κοντά στόν Ἰωάννη, μετά τήν σύγκρουση πού εἶχε στήν Ἀφρική μέ τόν ἱερό Αὐγουστίνο, Ἐπίσκοπο Ἱππῶνος († 15 Ἰουνίου) γιά τά θέματα τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος καί τῆς θείας χάριτος. Στή Σύνοδο αὐτή ὁ Πελάγιος ἀθωώθηκε, ἀφοῦ ἀποδέχθηκε τή βασική διδασκαλία, ὅτι ἡ θεία Χάρη εἶναι ἀπαραίτητη γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
Ὁ Ἅγιος ἀναπαύθηκε τό ἔτος 420 μ.Χ. μετά ἀπό σύντομη ἀσθένεια, σέ ἡλικία 72 ἐτῶν, «τόν καλόν ἀγῶνα τετελεκῶς πρός τούς εἰδωλομανεῖς ἕως τῆς ἡμέρας τῆς κοιμήσεως αὐτοῦ».
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Πορφυραυγέσιν ἀρετῶν λαμπηδόσι, καταλαμπρύνας σεαυτόν Ἱεράρχα, καθάπερ φῶς ἐξέλαμψας Πορφύριε σοφέ· λόγοις γάρ καί θαύμασιν, ἀληθῶς διαπρέψας πᾶσιν ἐβεβαίωσας, εὐσέβειας τήν χάριν· καί νῦν Χριστῷ ἀΰλως λειτουργῶν, ὑπέρ τοῦ κόσμου, μή παύσῃ δεόμενος.
Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.
Ἱερωτάτοις σου τρόποις κοσμούμενος, ἱερωσύνης στολῇ κατηγλάϊσαι, παμμάκαρ θεόφρον Πορφύριε, καί ἰαμάτων ἐμπρέπεις δυνάμεσι, πρεσβεύων ἀπαύστως ὑπέρ πάντων ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον.
Τῆς Θεσσαλονίκης σεπτός βλαστός, καί Γαζαίων θεῖος, Ποιμενάρχης καί ὁδηγός, καί τῆς Ἐκκλησίας, νυμφαγωγός ἐδείχθης, Πορφύριε τρισμάκαρ, σώζων τούς δούλους σου.