Ὅσιος Θαλάσσιος καταγόταν ἀπό τή Λιβύη τῆς Ἀφρικῆς καί ἔζησε κατά τό πρῶτο ἥμισυ τοῦ 7ου αἰῶνος μ.Χ., ἐπί τῆς βασιλείας τοῦ Κωνσταντίνου Πωγωνάτου. Ἦταν σύγχρονος τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, ὁ ὁποῖος καί τοῦ ἀφιέρωσε μία ἔκθεση μέ ἀπορίες σέ θέματα τῆς Γραφῆς καί τίς λύσεις τους. Κατ’ ἀρχάς ὁ Ὅσιος χειροτονήθηκε διάκονος καί πρεσβύτερος καί ἐξελέγη ἡγούμενος. Διακρινόταν γιά τήν καθαρότητα τοῦ βίου καί τή βαθιά θεολογική παιδεία του καί κοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό 648 μ.Χ.
Ὁ Ὅσιος συνέγραψε τετρακόσια κεφάλαια περί Ἀγάπης καί Ἐγκρατείας καί τῆς Κατά νοῦν πολιτείας, ὅταν ἦταν ἡσυχαστής, ὅπως προκύπτει ἀπό τήν ταπεινόφρονα διατύπωσή του: «κατά τό φαινόμενον ἡσυχαστής, κατά δέ τήν ἀλήθειαν πραγματευτής κενοδοξίας».
Τά κεφάλαια αὐτά ξυπνοῦν ψυχές πού εἶναι σέ πνευματικό θάνατο ἢ ἀνασταίνουν ψυχές πού νεκρώθηκαν ἀπό τήν ἁμαρτία. Τό πλεονέκτημά τους εἶναι ἡ ἐμπειρική μέθοδος πού, μέ τήν πρακτική ἀγωγή πού ὑποδεικνύουν, ὁδηγοῦν μέ ἀσφάλεια στή μεταστοιχείωση τῶν ψεκτῶν παθῶν σέ πάθη ἅγια καί στήν κτήση τῶν θείων ἀρετῶν, ἀπ’ ὅπου ἀρχίζει ἡ ἄνθιση τῶν καρπῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀποκορύφωμα τῶν ὁποίων εἶναι ἡ θεομίμητη ταπείνωση καί ἡ ἁγία ἀγάπη.
Ὁ Ὅσιος Θαλάσσιος εἶναι ἕνας ἀπλανής διδάσκαλος τῆς πνευματικῆς ζωῆς καί τῶν νηπτικῶς βιούντων μοναχῶν, ἀλλά καί στοργικός πατέρας ὅλων τῶν Χριστιανῶν, πρός τούς ὁποίους, ὡς δοῦλος εὐγνώμων, μεταδίδει τό χάρισμα πού ἔλαβε, θεραπεύοντας ὡς ἰατρός ψυχῶν, τίς ἀρρωστημένες ψυχές καί ὁδηγώντας τες στόν ἀρχικό προορισμό τους, πού εἶναι ἡ ὁμοίωσή τους, κατά χάριν, μέ τόν Δημιουργό τους, τήν Ἁγία Τριάδα, στήν Ὁποία ἀφιερώνει τά δεκαπέντε τελευταῖα κεφάλαια τῆς τετάρτης ἑκατοντάδος του, φανερώνοντας τήν Ὀρθόδοξη Θεολογική γνώση του.
Γράφει χαρακτηριστικά ὁ Ὅσιος Θαλάσσιος:
-
Ὁ νοῦς πού ἀπόκτησε πνευματική ἀγάπη, δέν διανοεῖται γιά τόν πλησίον του ἐκεῖνα πού δέν ἀρμόζουν στήν ἀγάπη.
-
Ἀγάπη ἀληθινή ἔχει ἐκεῖνος πού δέν ἀνέχεται νά ἀκούει ὑπονοούμενα, οὔτε φανερές κατηγορίες κατά τοῦ πλησίον.
-
Ἰδίωμα τῆς ἀνυπόκριτης ἀγάπης εἶναι ὁ ἀληθινός λόγος ἀπό ἀγαθή συνείδηση.
-
Ἐκεῖνος εἶναι δυνατός ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἀποδιώκει τήν κακία μέ τήν πράξη καί μέ τή γνώση.
-
Ἂν θέλεις νά νικήσεις τούς ἐμπαθεῖς λογισμούς, ἀπόκτησε ἐγκράτεια καί ἀγάπη γιά τόν πλησίον.
-
Ἡσυχία, προσευχή, ἀγάπη καί ἐγκράτεια, εἶναι τετράτροχο ἅρμα πού ἀνεβάζει τό νοῦ στούς οὐρανούς.
-
Ἔργο χαρακτηριστικό τοῦ νοῦ εἶναι νά ἀσχολεῖται πάντοτε μέ τά λόγια τοῦ Θεοῦ.
-
Ἐκεῖνος πού ἀγαπᾶ τόν Ἰησοῦ, θά ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν κακία. Καί ἐκεῖνος πού τόν ἀκολουθεῖ, θά δεῖ τήν ἀληθινή γνώση.
-
Ἡ ἐλευθερία ἀπό τά πάθη εἶναι συγχώρηση τῶν ἁμαρτιῶν. Ὅποιος δέν ἐλευθερώθηκε μέ τή Χάρη ἀπό τά πάθη, δέν ἔλαβε ἀκόμη τή συγχώρηση.
-
Ἂν θέλεις νά ἀπαλλαγεῖς ταυτόχρονα ἀπό ὅλες τίς κακίες, ἀπαρνήσου τή μητέρα τῶν κακῶν, τή φιλαυτία.
-
Ἐκεῖνος πού ὑπομένει τούς ἀθέλητους πειρασμούς πού τοῦ ἔρχονται, ἀποκτᾶ ταπεινό φρόνημα, καλές ἐλπίδες καί γίνεται δόκιμος.
Εὐχή τοῦ Ὁσίου Θαλασσίου
Κύριε τῶν πάντων Χριστέ, ἐλευθέρωσέ μας ἀπό ὅλα αὐτά, ἀπό τά ὀλέθρια πάθη καί ἀπό τούς λογισμούς πού προέρχονται ἀπό αὐτά.
Πλασθήκαμε ἀπό Σένα, γιά νά ἀπολαύσουμε τόν Παράδεισο πού ἐφύτευσες Ἐσύ.
Τήν τωρινή μας ἀτιμία μόνοι τήν προκαλέσαμε, μέ τό νά προτιμήσουμε τήν ὀλέθρια ἀπό τήν εὐλογημένη ἀπόλαυση.
Ἐπήραμε τήν ἀμοιβή μας γι’ αὐτό, ἀνταλλάσσοντας τήν αἰώνια ζωή μέ τό θάνατο.
Τώρα λοιπόν, Κύριε, καθώς ἐστράφηκες μέ εύμένεια πρός ἐμᾶς, κάνε τό ἴδιο ὥς τό τέλος. Καθώς ἔγινες ἄνθρωπος γιά μᾶς, σῶσε μας ὅλους.
Γιατί ἦλθες νά σώσεις ἐμᾶς τούς χαμένους. Μή μᾶς χωρίσεις ἀπό τήν μερίδα ὅσων σώζονται.
Ἀνάστησε τίς ψυχές καί σῶσε τά σώματά μας. Καθάρισέ μας ἀπό κάθε μολυσμό.
Σπάσε τά δεσμά τῶν παθῶν πού μᾶς κατέχουν. Ἐσύ, πού συνέτριψες τίς φάλαγγες τῶν ἀκάθαρτων δαιμόνων.
Καί ἀπάλλαξέ μας ἀπό τήν τυραννία τους, γιά νά λατρεύσουμε Ἐσένα μόνο, τό αἰώνιο Φῶς.
Ἀφοῦ ἀναστηθοῦμε ἐκ νεκρῶν, συγκροτώντας μαζί μέ τούς Ἀγγέλους μία εὐλογημένη καί ἀκατάλυτη χορεία. Ἀμήν.