πί τῆς βασιλείας τοῦ αὐτοκράτορα Διοκλητιανοῦ (284 – 305 μ.Χ.) ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων Ἕρμων (300 – 314 μ.Χ.) ἀπέστειλε στή Σκυθία τόν Ἐπίσκοπο Ἅγιο Ἐφραίμ καί στή Χερσώνα τόν Ἐπίσκοπο Ἅγιο Βασιλέα, μέ σκοπό τήν διάδοση τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ὁ Ἅγιος Βασιλέας ἐπειδή κήρυττε τόν Χριστό, ἐκδιώχθηκε ἀπό τούς εἰδωλολάτρες. Ὅμως καί πάλι προσκλήθηκε ἀπό τόν ἡγεμόνα τοῦ τόπου καί ἀνέστησε, κατά τόν Συναξαριστή, τόν υἱό του. Ἀπό τό γενόμενο θαῦμα καί ὁ ἄρχοντας καί πλῆθος λαοῦ πίστεψαν στόν Χριστό καί βαπτίσθηκαν. Οἱ εἰδωλολάτρες ὅμως ἐξεμάνησαν καί τόν συνέλαβαν. Τόν ἔδεσαν καί τόν ἔσυραν ἀπό τά πόδια, καί συρόμενος πέθανε.
Ἀλλά καί ὁ Ἅγιος Ἐφραίμ, ἐνῷ δίδασκε τό Εὐαγγέλιο, συνελήφθη ἀπό τούς εἰδωλολάτρες καί ἀποκεφαλίσθηκε.
Μετά τόν μαρτυρικό θάνατο τοῦ Ἁγίου Βασιλέως ἀπεστάλησαν στή Χερσώνα οἱ Ἐπίσκοποι Ἀγαθόδωρος, Ἐλπίδιος καί Καπίτων ὡς κήρυκες τοῦ Εὐαγγελίου καί τῆς πίστεως, ἀλλά καί αὐτοί φονεύθηκαν ἀπό τούς ἄπιστους.
Στήν συνέχεια ἀπεστάλη ὑπό τοῦ Πατριάρχη Ἱεροσολύμων ὁ Ἐπίσκοπος Αἰθέριος, ὁ ὁποῖος μόλις εἶδε τόν ἐθνικό λαό ἐξαγριωμένο, κατέφυγε στόν Μέγα Κωνσταντίνο καί ζήτησε τήν ἀπέλαση τῶν εἰδωλολατρῶν ἀπό τή Χερσώνα, πρᾶγμα τό ὁποῖο ἔγινε. Ἀφοῦ δέ ὁ Ἅγιος ἀνήγειρε ἐκεῖ ναό, μετέβη στόν βασιλέα, γιά νά τόν εὐχαριστήσει. Ὅμως κατά τήν ἐπιστροφή του τόν συνέλαβαν καί τόν ἔπνιξαν στόν ποταμό Δνείπερο.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Ἐπτάριθμος σύλλογος, Ἱεραρχῶν ἱερῶν, ἀγῶσιν ἀθλήσεως, τήν Ἐκκλησίαν Χριστοῦ, ἐνθέως ἐφαίδρυναν, Εὐγένιος Βασιλεύς τε, σύν Ἐφραίμ Αἰθερίῳ, Ἐλπίδιος καί Καπίτων, Ἀγαθόδωρος ἅμα. Αὐτῶν Χριστέ ἱκεσίαις, πάντας ἐλέησον.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’.
Τά θαύματα τῶν ἁγίων σου Μαρτύρων, τεῖχος ἀκαταμάχητον ἡμῖν δωρησάμενος, Χριστέ ὁ Θεός, ταῖς αὐτῶν ἱκεσίαις βουλᾶς ἐθνῶν διασκέδασον, τῆς βασιλείας τά σκῆπτρα κραταίωσον, ὡς μόνος ἀγαθός καί φιλάνθρωπος.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Ὡς ἀπαρχάς τῆς φύσεως.
Ὥσπερ ἀστέρες ἄδυτοι, τῆς νοητῆς ἐλλάμψεως, τούς ἐν νυκτί τῆς ἀπάτης καθεύδοντας, υἱούς φωτός ἐδείξατε, Εὐγένιε καί Καπίτων, Ἀγαθόδωρε Βασιλεῦ καί Αἰθέριε, Ἐφραίμ σύν Ἐλπιδίῳ, ἀθλήσαντες ὡς ἀήττητοι.
Μεγαλυνάριον.
Θύσαντες θυσίαν τήν λογικήν, ὡς τοῦ Θεοῦ Λόγου, Ἱεράρχαι πανευκλεεῖς, ἔμψυχοι τῷ Κτίστῃ, προσήχθητε θυσίαι, ἀθλητικῶς Πατέρες ἀγωνισάμενοι.