Ὅσιος Εὐστράτιος, ἀπόγονος μιᾶς πλούσιας οἰκογένειας τοῦ Κιέβου, διέθεσε στούς πτωχούς ὅλα τά πλούτη του καί ἐγκαταβίωσε στή Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, ὅπου ἀφιερώθηκε στήν ἄσκηση καί τή νηστεία. Στίς εἰκόνες περιγράφεται μέ ἀνοιχτοῦ χρώματος μαλλιά, ἀραιή γενειάδα, ντυμένος μέ τό μοναχικό ράσο καί ἀνυπόδητος.
Μόλις ὁ Ὅσιος ἔγινε μοναχός, ἄρχισε νά ἀγωνίζεται κατά τῶν σαρκικῶν παθῶν καί τοῦ διαβόλου μέ τά ὅπλα τοῦ φωτός, τήν ἀγρυπνία, τήν προσευχή καί προπαντός τήν χριστομίμητη νηστεία. Μέ τόν ἀγῶνα καί τήν σκληρή ἐγκράτεια, ταπείνωσε τούς δαίμονες καί ἐξουδετέρωνε τίς προσβολές τους. Πάντοτε θυμόταν ὅτι ὁ Κύριός του, ὁ Ἰησοῦς Χριστός, μέ τήν σαρανταήμερη νηστεία καί τήν προσευχή Του κατέβαλε τόν πονηρό, ἐνῷ ἀντίθετα ὁ πρωτόπλαστος Ἀδάμ, λόγω τῆς ἀποτυχίας του στό νά φανεῖ ἐγκρατής, ἔπεσε καί ἐξορίσθηκε ἀπό τόν Παράδεισο. Ἔτσι ὁ γενναῖος Εὐστράτιος ἕλιωσε πραγματικά τό σῶμα του μέ τήν αὐστηρή νηστεία, ἀλλά μαζί μέ αὐτό ἕλιωσε καί τά πάθη καί διέλυσε τίς δαιμονικές πλεκτᾶνες. Γι’ αὐτό ἐπονομάσθηκε Νηστευτής.
Ὁ Βίος τοῦ Ὁσίου Εὐστρατίου περιγράφει, μέ ἰδιαίτερη ἐπιμέλεια, τίς περιστάσεις τοῦ μαρτυρίου του. Στίς 20 Ἰουλίου τοῦ ἔτους 1096, ἡ Λαύρα τῶν Σπηλαίων τοῦ Κιέβου, ἔγινε ξαφνικά στόχος ἐπιθέσεως τῶν Πολόφσκυ, οἱ ὁποῖοι καθοδηγούμενοι ἀπό τόν Μπονγιάκ τόν Φιλάργυρο, λεηλάτησαν τή μονή καί αἰχμαλώτισαν μοναχούς καί ἐργάτες αὐτῆς καί τούς πούλησαν ὡς σκλάβους στήν Βυζαντινή πόλη Χερσόνησο, στήν Ταυρίδα.
Ὁ Ὅσιος Εὐστράτιος καί ἄλλοι πενήντα αἰχμάλωτοι ἀγοράστηκαν ἀπό ἕνα Ἑβραῖο τῆς Χερσονήσου, ὁ ὁποῖος, γιά νά τούς ἐξαναγκάσει νά ἀσπασθοῦν τήν ἰουδαϊκή πίστη τούς ἄφησε νά ὑποφέρουν ἀπό τήν πεῖνα καί τή δίψα. Καθώς ἡ ἀποδοχή τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ σήμαινε ἀπελευθέρωση ἀπό τήν σκλαβιά, μετά ἀπό ἕξι χρόνια σκληρῆς δουλείας, οἱ αἰχμάλωτοι ἦταν ἕτοιμοι νά ἀρνηθοῦν τόν Χριστό. Ὁ Ὅσιος Εὐστράτιος, ὅμως, τούς ἔπεισε νά μήν ἀρνηθοῦν τήν ὑπόσχεση πού ἔδωσαν μέ τό βάπτισμα. Μετά ἀπό δέκα τέσσερις ἡμέρες ὅλοι πέθαναν ἀπό πεῖνα καί δίψα, ἐκτός ἀπό τόν Ὅσιο Εὐστράτιο, πού εἶχε συνηθίσει στίς πολυήμερες νηστεῖες. Ὁ ἰδιοκτήτης λοιπόν, ὀργισμένος, τόν κατηγόρησε γιά τόν θάνατο τῶν συντρόφων του καί διέταξε νά σταυρωθεῖ ἀνήμερα τοῦ Χριστιανικοῦ Πάσχα. Σύμφωνα μέ τό Βίο, ὁ Ὅσιος Εὐστράτιος ἔζησε γιά δεκαπέντε ἀκόμα ἡμέρες ἐπάνω στόν σταυρό καί βρῆκε τήν δύναμη νά συζητήσει μέ τόν Ἑβραῖο ἰδιοκτήτη ἐάν ὁ σταυρικός θάνατος ἦταν ἀτιμία ἢ προνόμιο καί νά προφητέψει γιά τούς δουλοκτῆτες του μία ἐπικείμενη θεομηνία. Μόλις τό εἶπε αὐτό, μαχαιρώθηκε.
Οἱ ἀνόσιοι σταυρωτές κατέβασαν τό ἱερό λείψανο ἀπό τόν σταυρό καί τό ἔριξαν στήν θάλασσα. Ἡ ἀνεξερεύνητη οἰκονομία τοῦ Θεοῦ μετέφερε τό τίμιο σκήνωμα θαυματουργικά, χωρίς ἀνθρώπινη μεσολάβηση, στά σπήλαια τῆς Λαύρας τοῦ Κιέβου. Ἐκεῖ τό βρῆκαν μέ κατάπληξη καί δέος οἱ μοναχοί, ἐκεῖνοι πού εἶχαν σωθεῖ καί εἶχαν ἐπιστρέψει στή μονή μετά ἀπό τό πέρασμα τῶν Πολόφσκυ καί τό ἐνταφίασαν μέ τιμές καί δοξολογίες. Στόν τόπο αὐτό παραμένει μέχρι σήμερα, ἄφθορο καί δοξασμένο, ἐπιτελώντας ἀναρίθμητα θαύματα στούς πιστούς.