τολμηρός καί ἐλεύθερος στό φρόνημα καί τόν λόγο Ὁσιομάρτυρας Ἀνδρέας, καταγόταν ἀπό τήν Κρήτη καί ἔζησε τόν 8ο αἰώνα μ.Χ. ἐπί αὐτοκράτορας Κωνσταντίνου Ε’ τοῦ Κοπρώνυμου.
Ὅταν αὐτός ξεκίνησε διωγμό κατά τῶν ἁγίων εἰκόνων, ὁ Ἀνδρέας πληροφορήθηκε τά ἔκτροπα πού γίνονταν ἐναντίον ἐκείνων πού τίς προσκυνοῦσαν, γι’ αὐτό ἄφησε τήν Κρήτη καί πῆγε στήν Κωνσταντινούπολη. Καί ὅταν εἶδε ἀπό κοντά τή βία κατά τῶν ὀρθοδόξων, αἰσθάνθηκε τήν ἀνάγκη ἀπό ἱερή ἀγανάκτηση νά ἐλέγξει τόν ἴδιο τόν αὐτοκράτορα. Καί ἡ εὐκαιρία τοῦ δόθηκε ὅταν ὁ Κωνσταντῖνος ὁ Ε’ βγῆκε ἀπό τό παλάτι. Στήν ἐπιστροφή ὁ Ἀνδρέας παραφύλαξε καί μέ θάρρος τόν πλησίασε καί τόν ρώτησε: «ἄρα χριστιανός εἰ, βασιλεῦ;». Ὁ Κωνσταντῖνος ἔμεινε ἐμβρόντητος στήν ἀρχή. Ἀλλά ἔπειτα ἐξοργισμένος διέταξε νά τόν συλλάβουν.
Ἡ διαταγή ἐκτελέστηκε καί μάλιστα ἕνας ἀπό τούς ὑπασπιστές κτύπησε τόν Ἀνδρέα καί συγχρόνως τόν ρώτησε: «οὕτως ἐδιδάχθης ἀτιμάζειν τόν βασιλέα;». Καί ὁ Ἀνδρέας τοῦ ἀπάντησε μέ τόν ἑξῆς ἀθάνατο λόγο: «οὐδείς ἁμαρτάνει βασιλέα ἐλέγχων παρανομοῦντα». Θυμωμένος τότε ἀκόμα περισσότερο ὁ βασιλιάς, διέταξε καί μαστίγωσαν ἄγρια τόν Ἀνδρέα. Ἔπειτα τόν παρέδωσαν σέ ὄχλο εἰκονομάχων, πού τόν ἔσυραν ἐπάνω σέ κοφτερές πέτρες.
Κατόπιν κάποιος ἀγροῖκος ψαράς μέ κοφτερό τσεκούρι, ἔκοψε τό πόδι τοῦ Ἁγίου καί ἔτσι μετά ἀπό λίγο πέθανε. Τό λείψανό του τό ἔριξαν σέ ἀκάθαρτο τόπο, ἀλλά ὀρθόδοξα χέρια τό πῆραν νύχτα καί τό ἔθαψαν εὐλαβικά σέ τόπο ὀνομαζόμενο "τῆς Κρίσεως".
(Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ ἐπαναλαμβάνεται καί τήν 21η Ὀκτωβρίου, μετά τῶν Ἁγίων Στεφάνου, Παύλου καί Πέτρου).
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἀσκητικῶς προγυμνασθείς ἐν τῷ Ὄρει, τάς νοητάς τῶν δυσμενῶν παρατάξεις, τῇ πανοπλίᾳ ὤλεσας παμμάκαρ τοῦ Σταυροῦ· αὖθις δέ πρός ἄθλησιν, ἀνδρικῶς ἀπεδύσω, κτείνας τόν Κοπρώνυμον, τῷ τῆς πίστεως ξίφει· καί δι’ ἀμφοῖν ἐστέφθης ἐκ Θεοῦ, Ὁσιομάρτυς, Ἀνδρέα ἀοίδιμε.
Κοvτάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἑορτάζει σήμερον, ἡ Βασιλεύουσα πόλις, ἑορτήv ὑπέρλαμπρον, τῆς φωτοφόρου σου μνήμης, ἅπασαv προσκαλουμένη πόλιv καί χώραv· χαίρει γάρ, ὡς κτησαμένη θησαυρόv μέγαν, τό πολύαθλόν σου σῶμα, Ἀνδρέα Μάρτυς, Ὀρθοδοξίας φωστήρ.
Μεγαλυνάριον.
Ἔμψυχος ἀνδρείας ὀφθείς εἰκών, τῶν Εἰκονομάχων, κατεπτόησας τήν ἰσχύν, καί τῷ αἵματί σου, Ἀνδρέα ὑπογράφεις, τήν τῶν σεπτῶν Εἰκόνων, τιμήν ἐν Πνεύματι.