εννήθηκε στίς Καρυαῖς τῆς Χίου ἀπό γονεῖς εὐσεβεῖς χριστιανούς, τόν Πέτρο καί τήν Σταματοῦ. Ἀνατράφηκε ὀρφανός χωρίς πατέρα καί ἔγινε ὑπόδειγμα χρηστοῦ καί ἐνάρετου νέου.
Σέ ἡλικία 20 χρόνων πῆγε στή Μαγνησία, ὅπου ἐργαζόταν σάν οἰκοδόμος. Σέ κάποια στιγμή ὅμως, ὁ Νικόλαος, ἄγνωστο γιά ποιό λόγο, τρελάθηκε. Οἱ Τοῦρκοι ἐκμεταλλευόμενοι τήν κατάστασή του θέλησαν νά τόν ἐξισλαμίσουν. Τελικά ὅμως δέν τά κατάφεραν καί οἱ συμπατριῶτες του τόν συνόδεψαν καί πάλι στήν Χῖο. Ἐκεῖ οἱ Τοῦρκοι τόν ἕντυσαν μέ τούρκικα ροῦχα καί τόν ὀνόμασαν Μεχμέτ.
Κάποτε τόν συνάντησε ἕνας ἀρχιμανδρίτης, πού ὀνομαζόταν Κύριλλος καί πῆρε τό Νικόλαο στόν ναό τοῦ Σωτῆρος στό Παλιόκαστρο. Ἐκεῖ μέ τήν θεία δύναμη, ἀποκαταστάθηκε ἡ ὑγεία του καί ἀπό τότε ζοῦσε αὐστηρή χριστιανική ζωή.
Γιά τήν ζωή του αὐτή συνελήφθη ἀπό τούς Τούρκους, φυλακίστηκε καί βασανίστηκε μέ τόν πιό βάρβαρο τρόπο. Ἐπειδή ὅμως ἐπέδειξε ἀκεραιότητα στήν πίστη του, οἱ δήμιοί τοῦ ἔκοψαν σιγά – σιγά (δηλαδή περισσότερο μαρτυρικά) τό κεφάλι στίς 31 Ὀκτωβρίου 1754, στή θέση Βουνάκι τῆς Χίου καί ὤρα ἕκτη.
Τό λείψανο τοῦ ἁγίου, ρίχτηκε ἀπό τούς δήμιους στή θάλασσα.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Τῆς Χίου ἀγλάϊσμα, καί Ἀθλητῶν μιμητῆς, ἐδείχθης Νικόλαε, ὁμολογήσας Χριστόν, τυράννων ἐνώπιον· ὅθεν τῶν σῶν αἱμάτων, οἱ κρουνοί Ἀθλοφόρε, δρόσος ὤφθησαν θεία, τῇ Χριστοῦ Ἐκκλησίᾳ· ἐντεῦθεν πανευχαρίστως, μέλπει τούς ἄθλους σου.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Φερωνύμως γέγονας, νίκη λαοῦ Ὀρθοδόξου, ἱερέ Νικόλαε, ὑπέρ Χριστοῦ ἐναθλήσας· ὅθεν σοι, ἐν κατανύξει ψυχῆς βοῶμεν· Δώρησαι, ἡμῖν τήν νίκην ταῖς σαῖς πρεσβείας, κατ’ ἐχθρῶν τῶν ὁρωμένων, καί ἀοράτων, τοῖς σέ τιμῶσι πιστῶς.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις ὁ τῆς Χίου θεῖος βλαστός, καί Νεομαρτύρων, ἐγκαλώπισμα ἱερόν· χαίροις ὁ ἀθλήσας, ὑπέρ Χριστοῦ νομίμως, Νικόλαε τρισμάκαρ, Μαρτύρων σύσκηνε.