Συμμετέχοντας στίς Ἀκολουθίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς

prosefxideltaιανύουμε τήν ἱερότερη περίοδο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μας ἔτους. Τήν Μεγάλη Σαρακοστή. Ἕνα χρονικό διάστημα πού θά μᾶς ὁδηγήσει στό Πάσχα. Κι ὡς τότε: Νηστεία, ἐγκράτεια, ἀγώνας καί μπόλικη προσευχή.

Ὡς τήν «ἑορτή τῶν ἑορτῶν», τό Πάσχα, οἱ Ἱερές Ἀκολουθίες, οἱ ὁμαδικές αὐτές προσευχές πού τελοῦνται στούς Ὀρθόδοξους Ναούς μας – τουλάχιστον ὅπου ὑπάρχει ἐφημέριος – εἶναι ἀρκετές, εἶναι κατανυκτικές, γλυκές, κουραστικές καί ταυτόχρονα ...ξεκούραστες.

Κουραστικές γιά τό στόμα ἀπό τά πολλά ψαλλόμενα, κουραστικές γιά τά πόδια ἀπό τήν ὀρθοστασία, ἀλλά ξεκούραστες γιά τή ψυχή καί τό ἀνθρώπινο ταλαιπωρημένο πνεῦμα. Ἡ κάθε ἐνορία, μέ τοῦτο τό Σαρακοστιανό λειτουργικό πρόγραμμα, μεταμορφώνεται σ’ ἕνα μικρό Μοναστήρι! Κι εἶναι ὄμορφη αὐτή ἡ ἐμπειρία.

Ἡ κάθε ἡμέρα τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι ἕνα εἰκοσιτετράωρο γεμάτο προσευχή! «Ἀπό φυλακῆς πρωίας μέχρι νυκτός». Ἡ ἐκκλησιαστική ἡμέρα ξεκινᾶ πάντα τό ἀπόγευμα. Ἔτσι οἱ καμπάνες, τά στόματα αὐτά τῶν Ναῶν πού προσκαλοῦν ὅσους πιστούς θέλουν στό ἐπίγειο σπίτι τοῦ Θεοῦ Πατέρα, χτυποῦν ρυθμικά κάθε ἀπόγευμα. Κι ὁ Ἱερεύς καί οἱ λιγοστοί πιστοί συμπροσεύχονται μέ τήν Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου. Ἕνα σύνολο ψαλμῶν, κατανυκτικῶν ὕμνων καί εὐχῶν. Οἱ παλαιότεροι τήν ὀνόμαζαν «Κύριε τῶν δυνάμεων», γιατί ἀκούγεται τοῦτος ὁ ὑπέροχος ὕμνος. Ἕνας ὕμνος πού διαδηλώνει πρός κάθε κατεύθυνση πώς ὁ Θεός εἶναι δυνατότερος, ἰσχυρότερος, βοηθός, σκεπαστῆς καί σωτηρία. Ἕνας ὕμνος πού προσκαλεῖ τό Θεό νά ἔλθει κοντά στόν ἄνθρωπο! «Μεθ’ ἠμῶν γενού», ἔλα μαζί μας...

Τό λειτουργικό πρωινό ξεκινᾶ μέ τήν Ἀκολουθία τοῦ Μεσονυκτικοῦ. Προσευχή πού παλαιότερα γινόταν τά μεσάνυχτα. Καθώς ἁπλώνει ἡ νύκτα τή σκοτεινιά της, ὁ πιστός σκέφτεται τό θάνατο, τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του καί καταφεύγει στόν Πλάστη τοῦ ζητώντας τό θεῖο Τοῦ ἔλεος! Μιλᾶ μέ τό Θεό χωρίς πολλούς ὕμνους, τροπάρια καί ψαλμωδίες. «Ἐλέησον μέ», Τοῦ λέει καί Τόν παρακαλεῖ.

Καί καθώς συμμαζεύει ἡ νύχτα τή ψύχρα καί τή μαυρίλα της, συνεχίζουμε τήν Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου. Σάν τίς Μυροφόρες πού μαζί μέ τή Μητέρα τοῦ Ἰησοῦ «ὄρθρου βαθέως» ἔτρεξαν στόν Τάφο τοῦ Κυρίου, τρέχουμε κι ἐμεῖς στό Ναό. Εἶναι μία προσευχή πού μᾶς θυμίζει πολλά μά, κυρίως τόν Ἅγιο πού γιορτάζει τή κάθε μία ἡμέρα καί τούς βασικούς στόχους τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, τή μετάνοια, τή νηστεία, τήν ἐγκράτεια... Λίγο πρίν κλείσει ὁ Ὄρθρος ἀρχίζουν οἱ Ἀκολουθίες τῶν Ὡρῶν.

Ἡ κάθε μία – ἡ Πρώτη, ἡ Τρίτη, ἡ Ἕκτη καί ἡ Ἐνάτη – μας θυμίζει κάποιο σημαντικό γεγονός ἀπό τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας. Τή Σταύρωση, τό Θάνατο τοῦ Ἰησοῦ, τήν Πεντηκοστή... Καί, Τετάρτες καί Παρασκευές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἔχουμε τή Θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων Δώρων. Ἑσπερινός καί Λειτουργία μαζί! Ἤθελαν οἱ παλαιότεροι Χριστιανοί νά κοινωνοῦν τακτικότερα: Κυριακή, Τετάρτη, Παρασκευή καί Σάββατο!

Τί νά γράψω γιά τά δειλινά τῶν Παρασκευῶν, μέ τήν Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν τῆς Θεοτόκου; Ἄλλη νότα, ἄλλο ὕφος, ἄλλα λόγια, ἄλλα ψαλσίματα. Ἐλπιδοφόρα, χαρούμενα. Κυριαρχεῖ Αὐτή πού βασιλεύει στίς καρδιές μας, ἡ Παναγία ἡ Κεχαριτωμένη, ὅπως Τήν ὀνόμασε ὁ Ἀρχάγγελος. Πόσες παιδικές θύμισες δέν κουβαλᾶ ὁ καθένας μας ἀπό τά βράδια ἐκεῖνα τῶν Χαιρετισμῶν! Δυστυχῶς, τά παιδιά μας σήμερα, πνιγμένα στά φροντιστήρια καί στίς ἄλλες ἐξωσχολικές τους ἐνασχολήσεις, αὔριο θά εἶναι στεγνά ἀπό ὅλα δαῦτα...

Ἀκολουθία – κατά τή γνώμη μου –  γλυκύτερη, θεωρῶ πώς εἶναι ὁ Κατανυκτικός Ἑσπερινός της Κυριακῆς, ὁ Ἑσπερινός της συγνώμης. Θαυμάσια τροπάρια! Μᾶς μεταγγίζουν τό θεῖο ἔλεος. Μᾶς ἁρπάζουν τή ψυχή καί μᾶς τή μεταφέρουν στό θρόνο τοῦ Θεοῦ γιά νά Τοῦ ποῦμε δακρυσμένοι: «Κύριε, μή ἀποστρέψεις τό πρόσωπό Σου, ἀπό μένα τό παιδί Σου, γιατί θλίβομαι, ὑποφέρω καί πονῶ παντοιοτρόπως»... «Κύριε, συγχώρεσε μέ, γιατί κι ἐγώ συμφιλιώθηκα μέ τόν ἀδελφό μου».

Τί κρίμα πού ὅλες αὐτές τίς Ἀκολουθίες τῆς «Ἁγίας Σαρακοστῆς», τίς ἀγνοοῦν οἱ Χριστιανοί μας! Σίγουρα εἶναι δύσκολο κάποιος νά τίς παρακολουθήσει ὅλες. Οἱ συνθῆκες εἶναι πολύ διαφορετικές, οἱ ἐργασίες μᾶς ἀποπνικτικές, ὁ χρόνος μᾶς λίγος κι ἡ θέλησή μας μηδαμινή... Ὅμως, ἀξίζει τόν κόπο. Μία ἀπόφαση χρειάζεται, μία προσπάθεια. «Πίστη» καί «πόθος»... Γιά νά καταλάβουμε πώς ἦρθε Σαρακοστή καί πώς, ἔρχεται τό Πάσχα.