Ὅσιος Νεόφυτος ὁ Ἔγκλειστος ὁ ἐν Κύπρῳ ἀσκήσας (24 Ιανουαρίου)

Ὅσιος Νεόφυτος ἔζησε τόν 12ο αἰώνα μ.Χ. Γεννήθηκε στήν κωμόπολη Λεύκαρα τῆς Κύπρου τό 1134 καί σέ νεαρή ἡλικία, παρά τήν θέληση τῶν γονέων του, Ἀθανασίου καί Εὐδοξίας, ἀκολούθησε τόν μοναχικό βίο, φλεγόμενος ἀπό θεῖο ζῆλο. Κατέφυγε κατ’ ἀρχάς στή Μονή τοῦ Ἁγίου Χρυσοστόμου, στό ὄρος Κουτσοβέντη, ὅπου ζήτησε νά μείνει καί νά ἀσκητέψει. Μετά ἀπό πέντε χρόνια στό διακόνημα τῆς καλλιέργειας τῶν ἀμπελώνων τῆς Μονῆς, στή θέση «Γούπαις», μέ τήν εὐλογία τοῦ ἡγουμένου, ἐπισκέπτεται γιά προσκύνημα τούς Ἁγίους Τόπους. Ἐκεῖ παρέμεινε γιά σύντομο χρονικό διάστημα καί ὅταν ἐπέστρεψε πάλι στήν Κύπρο, μόνασε στή Μονή τοῦ Χρυσοστόμου (1152 – 1158 μ.Χ.). Ζήτησε ἀπό τόν ἡγούμενο τῆς Μονῆς νά τοῦ ἐπιτρέψει νά γίνει ἐρημίτης, χωρίς ὅμως ἐπιτυχία. Ἡ ἄρνηση τοῦ ἡγουμένου, ὁδηγεῖ τόν Ὅσιο νά ἐγκαταλείψει τή Μονή τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, γιά νά πάει στό ὄρος Λάτρος τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, πού ἦταν μεγάλο μοναστικό κέντρο. Γι’ αὐτό τόν σκοπό πῆγε στήν Πάφο μέ τήν ἐλπίδα νά βρεῖ πλοῖο πού νά τόν μεταφέρει ἐκεῖ. Στό ναύσταθμο ὅμως τῆς Πάφου συνελήφθη ὡς φυγάς καί φυλακίσθηκε. Ὅταν, μέ τήν μεσιτεία εὐσεβῶν ἀνθρώπων, ἀποφυλακίζεται τήν ἑπόμενη ἡμέρα, ἀναζητᾶ ἐρημητήριο στά ἐνδότερα τῆς Μεγαλονήσου.

Τόν Σεπτέμβριο τοῦ ἔτους 1159, ἐπέλεξε νά λαξεύσει τήν ἐγκλείστρα του, στήν Πάφο, γνωρίζοντας ὅτι «οὐδέν πλέον τούτου καθέξει, κἂν καί τοῦ ὅλου κόσμου φθάση κρατῆσαι». Ὁ Ὅσιος παρέμεινε κλεισμένος μέσα στήν ἐγκλείστρα του ἐπί σάραντα ὁλόκληρα χρόνια. Ἐκεῖ μορφώθηκε κατά τήν θεία καί ἀνθρώπινη σοφία καί μυήθηκε στά μυστικά τῆς πνευματικῆς ἀσκήσεως. Αὐτή τήν ἐμπειρία τή διαφύλαξε μέ πολύ προσοχή σέ ὅλη του τή ζωή καί μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ τήν αὔξησε καί τήν ἐφάρμοσε ἀπόλυτα. Ἡ φήμη του διαδόθηκε εὐρύτατα καί πλῆθος Χριστιανῶν συνέρεε, γιά νά λάβει τήν εὐχή καί τήν εὐλογία του.
Γιά νά ἀποφύγει τόν κόσμο λάξευσε μέσα στά βράχια νέα ἐγκλείστρα καί ἐπικοινωνοῦσε μέ τόν κόσμο μόνο κάθε Κυριακή. Σέ αὐτή τήν ἀπόφασή του συνετέλεσε καί ἡ χειροτονία του σέ πρεσβύτερο, τό ἔτος 1170, ἀπό τόν Ἐπίσκοπο Πάφου Βασίλειο Κίνναμο καί ἡ σύσταση τῆς πρώτης ἀδελφότητας πρός τό τέλος τοῦ ἔτους 1170 ἢ στίς ἀρχές τοῦ 1171. Ἡ ὕπαρξη πλέον μοναχῶν διευκόλυνε τόν Ἅγιο νά ἐντείνει τόν ἐγκλεισμό, καθόσον οἱ ὑποτακτικοί του θά ἀναλάμβαναν τίς ποικίλες ἐξωτερικές ἐργασίες τῆς Μονῆς. Ὅμως ὁ Ἅγιος δέν ἦταν διδάσκαλος μόνο τοῦ πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κύπρου, ἀλλά ἦταν διδάσκαλος κυρίως τῶν ὑποτακτικῶν του μέ τόν βίο καί τό παράδειγμά του.
Ἐν τῷ μεταξύ εἶχαν συμβεῖ διάφορα δραματικά γεγονότα στήν Κύπρο, τά ὁποία τήν ἀπέκοψαν ἀπό τό Βυζάντιο καί ἔφεραν τήν δυστυχία στήν Ἐκκλησία καί τόν λαό. Ἡ φτώχεια καί ἡ δυστυχία τοῦ λαοῦ ὁδήγησε πολλούς νά ζητήσουν τροφή στά μοναστήρια, ἕνα ἀπό τά ὁποῖα ἦταν καί ἡ ἐγκλείστρα τοῦ Ὁσίου Νεοφύτου.
Ἡ πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως στά χέρια τῶν Φράγκων τόν Ἀπρίλιο τοῦ ἔτους 1204, ἦταν ἕνα συνταρακτικό γεγονός καί γιά τόν Ὅσιο Νεόφυτο. Θεωρεῖ τήν ἅλωση τῆς Πόλεως, τῆς προστάτιδος τῶν Ὀρθοδόξων, «ἀποκαλυπτικό» γεγονός καί γι’ αὐτό ἐπιχειρεῖ τήν ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως, καταβάλλοντας προσπάθεια νά ἐξηγήσει γιατί κυριάρχησαν οἱ δυνάμεις τοῦ ἀντίχριστου σέ βάρος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Ὅσιος κοιμήθηκε σέ βαθύτατο γῆρας στίς 12 Ἀπριλίου. Ὁ ἴδιος ἐνταφιάσθηκε στόν τάφο πού εἶχε ἑτοιμάσει ὁ ἴδιος, σέ ξύλινο φέρετρο ἀπό ξύλο πεύκου, κέδρου καί κυπαρίσσου τό ὁποῖο εἶχε κατασκευάσει, ὅταν ζοῦσε. Τό ἱερό λείψανό του φυλάσσεται μέχρι σήμερα στήν ὁμώνυμη μονή τῆς Πάφου, στήν Κύπρο, πού εἶναι ἀφιερωμένη στή μνήμη του.
Αὐτή τήν ἡμέρα ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει καί τήν ἀνάμνηση τῆς Θεοσημείας, δηλαδή τῆς θαυματουργικῆς διασώσεως τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου κατά τήν πτώση αὐτοῦ ἀπό τήν ἐγκλείστρα του, ὅπου ἀσκήτευε.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Βίον ἔγκλειστον, ἐπιποθήσας, σκεῦος τίμιον, τῆς ἐγκρατείας, ἀνεδείχθης θεοφόρε Νεόφυτε· τῶν ἀρετῶν γάρ τῇ πράξει κοσμούμενος, ἔργῳ καί λόγῳ ἐκφαίνεις τά κρείττονα. Πάτερ Ὅσιε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθε ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Σαυτόν ἐγκλείσας οὐρανίῳ σου φρονήματι
Τῆς ἀπαθείας ἀνεδείχθης θεῖον ὄργανον
Καί θεράπων ἐνθεώτατος τῆς Τριάδος.
Ἧς τῷ θρόνῳ παριστάμενος ἱκέτευε
Πάσης βλάβης καί ἀνάγκης ἡᾶς ῥύεσθαι
Τούς βοῶντάς σοι, χαίροις Πάτερ Νεόφυτε.

Μεγαλυνάριον.
Χαίρει ἐν σοί Κύπρος ἡ σή πατρίς, ἐξαιρέτως Πάτερ, ἡ Ἐγκλείστρα σου ἡ σεπτή, ἔνθα τούς μεγίστους, διήνυσας ἀγῶνας, ἣν φρούρει ἀοράτως, σοφέ Νεόφυτε.