ὅσιος πατὴρ ἡμῶν Ἰσαάκ, ὁ μέγας καὶ θαυμαστὸς τὴν ἀρετήν, ὁ οὐρανοπολίτης οὗτος ἄνθρωπος καὶ ἐπίγειος ἄγγελος, ὁ τοῦ θαυμασίου ἐκείνου Ἀβραὰμ ὄχι υἱός, ἀλλὰ γνήσιος ἀπόγονος, ὑπῆρχε τὸ μὲν γένος Σύρος, ἐγεννήθη δὲ κατὰ τίνας μὲν εἰς τὴν Νινευὶ πόλιν τῆς Μεσοποταμίας, κατ' ἄλλους δὲ ἐγεννήθη καὶ ἀνετράφη καὶ ἐξεπαιδεύθη εἴς τινα κωμόπολιν ὄχι μακράν τῆς Ἐδέσσης πόλεως τῆς Συρίας.
Ποῖοι δέ τινες ὑπῆρξαν οἱ γονεῖς τούτου τοῦ μακαρίου πατρός, καὶ ὁποίας καταστάσεως ἄνθρωποι ἦσαν, καὶ πῶς ὠνομάζοντο, εἶναι ἄδηλον. Γνωρίζομεν ὅμως, ὅτι ὁ θεῖος οὗτος πατὴρ ἐν τῇ ἀκμῇ τῆς ἡλικίας αὑτοῦ ἀπαρνησάμενος τὸν κόσμον καὶ τὰ ἐν κόσμῳ, ἀπῆλθε μετὰ τοῦ αὐταδέλφου αὑτοῦ εἰς κοινόβιόν τι τῶν μερῶν ἐκείνων, τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ματθαίου καλούμενον, ὅπου καὶ ἄλλοι πολλοὶ τότε ἐξήσκουν τὴν ἐν σώματι ἀγγελικὴν πολιτείαν.
Ἐκεῖ λοιπὸν ἀφοῦ ἐνεδύθη τὸ ἀγγελικὸν σχῆμα καὶ τὸν τρόπον καὶ τὸν βίον, καὶ ἐγυμνάσθη εἴς τε τοὺς ἀσκητικοὺς ἀγώνας καὶ πόνους, καὶ ἐκορέσθη ἐκ τοῦ γάλακτος τῆς πρακτικῆς ἀρετῆς, δι' ἧς ἐφ' ἱκανὸν κατεκοίμησε τὰ ἄτακτα τῆς σαρκὸς πάθη, καὶ τὴν σάρκα καθυπέταξε τῷ πνεύματι, ἐπεθύμησε τὴν στερεάν τῆς βαθυτέρας θεωρίας τοῦ πνεύματος τροφήν.
Καὶ δὴ ἀποχωρήσας ἑαυτὸν τοῦ ῥηθέντος κοινοβίου καὶ ὅλης ἐκείνης τῆς ἱερᾶς ἀδελφότητος, καὶ δρομαίως ἐλθῶν ὡς διψῶσα ἔλαφος ἐπὶ τὰς πηγὰς τῶν ὑδάτων εἰς ἐρημικὸν τόπον μακρὰν τοῦ κόσμου καὶ τῆς συναναστροφῆς τῶν πολλῶν, κατῴκησεν ἐντὸς μεμονωμένου κελλίου, μόνος μόνῳ τῷ Θεῷ καὶ τῷ ἑαυτοῦ πνεύματι ἐπασχολούμενος.
Ὁ δὲ αὐτάδελφος αὑτοῦ μετ' οὖ πολὺ ἀναλαβὼν τὴν ἡγουμενίαν τοῦ κοινοβίου, ἔγραφεν ἐπανειλημμένος πρὸς αὐτόν, παρακαλῶν καὶ δεόμενος αὑτοῦ, ὅπως ἐπανέλθῃ εἰς τὴν πρώτην αὑτοῦ μετάνοιαν. Ἀλλ' ὁ θεῖος Ἰσαὰκ γλυκανθεὶς τῇ γλυκύτητι τῆς θεωρίας τοῦ πνεύματος καὶ τῆς μελέτης τῶν θείων ἐννοιῶν καὶ τῆς νοερᾶς προσευχῆς, παντελῶς δὲν προσέσχεν εἰς τὰς τοῦ ἀδελφοῦ αὑτοῦ παρακλήσεις, οὐδὲ συγκατετέθη ν' ἀφήσῃ τὸ τῆς ἡσυχίας ἀμέριμνον καὶ ἀτάραχον. Καὶ ὅμως ὅπερ δὲν ἐδυνήθησαν νὰ κατορθώσωσιν αἱ προτροπαὶ καὶ αἱ παρακλήσεις τοῦ ἀδελφοῦ αὑτοῦ πρότερον, τοῦτο θεία ἀποκάλυψις ἴσχυσε νὰ τελέσῃ ὕστερον, ἥτις προσεκάλεσεν αὐτὸν ἄνωθεν ἐπὶ τὴν ἀρχιερατικὴν ἐπιστασίαν τῆς τῶν Νινευϊτῶν ἐκκλησίας. Καὶ ἐὰν εἰς τὸν ἀδελφὸν αὑτοῦ ἐφάνῃ παρήκοος πρότερον, ὕστερον ὅμως εἰς τὴν θείαν φωνὴν ὑπέκυψε τὸν αὐχένα μετὰ ταπεινώσεως.
Ἀφίνει λοιπὸν ἄκων καὶ μὴ βουλόμενος τὴν ἔρημον καὶ ἡσυχίαν ὁ φιλέρημος καὶ φιλήσυχος Ἰσαάκ, καὶ τῆς μεγαλουπόλεως Νινευὶ προχειρίζεται ἐπίσκοπος.
Δὲν ἔπρεπε βέβαια ὁ λύχνος νὰ εὑρίσκηται ὑπὸ τὸν ἐρημικὸν μόδιον κεκρυμμένος, ἀλλὰ νὰ τεθῇ ἐπὶ τὴν ποιμαντικὴν λυχνίαν, ἵνα διαυγάσῃ καὶ εἰς τοὺς μακράν τῆς ἐρήμου εὑρισκομένους τῆς διδασκαλίας καὶ ἀρετῆς τὸ φῶς. Ἀλλὰ τοῦτο πολλὰ ὀλίγον διήρκησε, καὶ τοσοῦτον, ὥστε μόλις ἀνέτειλε καὶ ἐφάνη τὸ φῶς εἰς τὸν ὁρίζοντα τῆς ἐκκλησίας, καὶ πάραυτα πάλιν ἔδυσε καὶ ἐκρύβη. Καθότι ὁ ὅσιος οὗτος πατὴρ ἔπαθεν, ὅ,τι καὶ ὁ θεῖος Γρηγόριος ὁ θεολόγος, ὅστις ἅμα ἐψηφίσθη ἐπίσκοπος Σασίμων, εὐθὺς ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν.
Αἴτιον δὲ τῆς ἀμέσως ἐκ τῆς ἐπισκοπικῆς θέσεως ἀναχωρήσεως τοῦ πατρὸς Ἰσαὰκ ὑπῆρξε τὸ ἑξῆς περιστατικόν.
Καθ' ἣν ἡμέραν ἐχειροτονήθη ὁ ὅσιος, καὶ ἐκάθισεν εἰς τὸ ἐπισκοπικὸν οἴκημα, παρέστησαν ἐνώπιον αὑτοῦ δυὸ τῶν χριστιανῶν, ὁ μὲν εἷς δανειστῆς, ὁ δ' ἕτερος ὀφειλέτης. Καὶ ὁ μὲν δανειστὴς ἀπῄτει τὸ δάνειον, ὁ δὲ ὀφειλέτης ὡμολόγει μὲν τὸ χρέος, μὴ ἔχων δὲ πρὸς τὸ παρόν, ἐζήτει τινῶν ἡμερῶν προθεσμίαν. Ἀλλ' ὁ ἄσπλαγχνος ἐκεῖνος δανειστής, ἐὰν δὲν μοὶ ἀποδώσῃ, εἶπε, σήμερον οὗτος τὸ δάνειον, ἐγὼ ἐξάπαντος παραδίδω τοῦτον εἰς τὸν κριτήν.
Ὁ δὲ ὅσιος πατὴρ Ἰσαὰκ λέγει πρὸς αὐτόν, τέκνον, ἐὰν διὰ τὴν ἐντολὴν τοῦ εὐαγγελίου ὀφείλεις καὶ τὰ διὰ τῆς βίας παρὰ σοῦ ἀφαιρεθέντα πράγματα νὰ μὴ ζητῇς, πόσῳ μᾶλλον δὲν πρέπει νὰ ὑπομένης δι' ὀλίγας ἡμέρας τοῦτον, ὅστις σὲ παρακαλεῖ;
ὁ δὲ ἀνελεήμων ἐκεῖνος δανειστής, ἅφες, πάτερ, ἤδη τὸ εὐαγγέλιον, εἰπῶν αὐθαδῶς, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν.
Ταῦτα ἀκούσας ὁ ὅσιος Ἰσαάκ, εἶπε καθ' ἑαυτὸν: «Εὰν οὗτοι δὲν ὑπακούωσιν εἰς τὰ προστάγματα τοῦ ἱεροῦ εὐαγγελίου, τί λοιπὸν ἐγὼ ἦλθον ὧδε νὰ πράξω;»
ταῦτα εἰπών, εὐθὺς ἀνεχώρησε πάλιν εἰς τὴν ἔρημον, καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς τὸ πρώτον αὑτοῦ κελλίον, ὅπου μέχρι θανάτου ἀνδρείως καὶ καρτερικῶς ἐπέμεινεν.
Ὁποίους δὲ ἀγώνας ἀνέλαβεν ὁ μακάριος οὗτος πατὴρ κατὰ τῶν δαιμόνων καὶ τῆς σαρκός, καὶ ὁποῖός τις ὑπῆρξε τήν τε πρακτικὴν καὶ θεωρητικὴν ἀρετήν, καὶ εἰς πόσην ψυχῆς τελειότητα ἔφθασε, καὶ ὁποίων χαρισμάτων ἠξιώθη παρὰ Θεοῦ, ἔτι ζῶν ἐπὶ τῆς γῆς, ταῦτα πάντα εἶναι περιττὸν νὰ διηγηθῇ τις. Καθόσον εὐκόλως ἐννοοῦνται ἐκ τῶν ἰδίων αὑτοῦ λόγων, οὕς περιέχει ἡ παροῦσα βίβλος. Ἐξ ὧν γίνεται φανερόν, ὅτι ὅσα ἔγραψεν ὁ θεῖος οὗτος πατήρ, πρῶτον κατώρθωσε ταῦτα ὁ ἴδιος. Διότι εἰς μὲν τὸν εἰκοστὸν ἕκτον λόγον αὑτοῦ λέγει, «ἐν πολλῷ καιρῷ πειραζόμενος ἐν τοῖς δεξιοῖς καὶ ἀριστεροῖς, καὶ ἑαυτὸν δοκιμάσας ἐν τοῖς δυσὶ τρόποις τούτοις πολλάκις, καὶ δεξάμενος ἐκ τοῦ ἐναντίου πληγὰς ἀναριθμήτους, καὶ ἀξιωθεὶς μεγάλων ἀντιλήψεων κρυπτῶς, ἐκομισάμην ἑαυτῷ πεῖραν ἐκ τῶν μακρῶν χρόνων τῶν ἐτῶν, καὶ ἐν δοκιμασίᾳ καὶ Θεοῦ χάριτι ταῦτα ἔμαθον».
Εἰς δὲ τὸν δέκατον πέμπτον λόγον λέγει, «ταῦτα ἔγραψα πρὸς ἀνάμνησιν ἐμήν, καὶ παντὸς ἐντυγχάνοντος τῷδε τῷ συγγράμματι, καθὼς κατείληφα ἀπό τε τῆς θεωρίας τῶν γραφῶν, καὶ τῶν ἀληθινῶν στομάτων, καὶ μικρὸν ἀπ' αὐτῆς τῆς πείρας».
Αλλὰ καὶ ὅσης χάριτος ἠξιώθη παρὰ Θεοῦ μὴ δυνηθεὶς νὰ παρασιωπήση, καὶ εἰς πολλοὺς μὲν ἄλλους λόγους ἀμυδρῶς, μάλιστα δὲ εἰς τὸν τριακοστὸν ὄγδοον φανερῶς διακηρύττει λέγων, «πολλάκις ὅτε ταῦτα ἔγραφον, ὑπολείποντό μου οἱ δάκτυλοι ἐπὶ τὸν χάρτην, καὶ οὐκ' ὑπέφερον κατέναντι τῆς ἡδονῆς, τῆς ἐμπιπτούσης ἐν τῇ καρδίᾳ μου, καὶ τὰς αἰσθήσεις κατασιγαζούσης.»
Οὐχ' ἧττον καὶ κατὰ τοῦτο πρέπει νὰ θαυμάσῃ τις τὴν ἀρετὴν τοῦ θείου πατρός, ὅτι ἐνῷ εὑρίσκετο μακρὰν τῶν ἀνθρώπων, κατεφλέγετο ὑπὸ τῆς πρὸς αὐτοὺς ἀγάπης, καθὼς ὁ ἴδιος περὶ ἑαυτοῦ διαμαρτυρόμενος, εἰς τὸν αὐτὸν λόγον λέγει, «Διότι γέγονα μωρός, οὐχ' ὑπομένω φυλάξαι τὸ μυστήριον ἐν σιωπῇ, ἀλλὰ γίνομαι ἄφρων διὰ τὴν ὠφέλειαν τῶν ἀδελφῶν. Διότι αὕτη ἐστὶν ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή, ἥτις οὐ δύναται ὑπομῆναι ἔν τινι μυστηρίῳ ἐκ τῶν ἀγαπώντων αὐτῆς». Διὸ καὶ ἐν τῇ ἐρήμῳ εὑρισκόμενος, ἐπότιζεν ἀφθόνως διὰ τοῦ ζωηροῦ νάματος τῆς διδασκαλίας αὑτοῦ τὰς ψυχὰς τῶν ἀδελφῶν.
Ἔζη δὲ ὁ Ἅγιος οὗτος, ἀρχομένης τῆς ἑβδόμης ἀπὸ κτίσεως κόσμου, χιλιάδος, ὅπερ ἐξάγεται ἐκ τίνος χωρίου τοῦ τριακοστοῦ τρίτου λόγου, ὅπου περὶ τῶν δαιμόνων λέγει οὕτως, «Εξ ἐναντίας γὰρ τούτων (τῶν δαιμόνων,) τῶν ἐχόντων ἑξακισχιλίους χρόνους εἰσφέρεις ἑαυτὸν δογματίσαι». Εξ οὗ γίνεται δῆλον, ὅτι ὅταν τοῦτον τὸν λόγον ἔγραφεν, ὑπῆρχεν ἤδη τελειωμένον τὸ ἀπὸ κτίσεως κόσμου ἑξακισχιλιοστὸν ἔτος.
Πηγή: http://www.orthodoxfathers.com