Ὅσιος Νικόλαος ὁ Ὁμολογητής ὁ Στουδίτης (4 Φεβρουαρίου)

Ὅσιος Νικόλαος ὁ Ὁμολογητής ἐγεννήθηκε στήν Κυδωνία τῆς Κρήτης τό 792 μ.Χ. Σέ νεαρή ἡλικία οἱ γονεῖς του τόν ἔστειλαν στήν Κωνσταντινούπολη, στόν θεῖο του Θεοφάνη, πού ἦταν μοναχός στήν περιώνυμη μονή τοῦ Στουδίου, ὅπου καί ἔγινε καί αὐτός μοναχός. Στήν ἡσυχία τῆς Μονῆς, ὁ Νικόλαος εἶχε τήν εὐκαιρία νά λάβει μεγάλη θεολογική καί φιλολογική παιδεία, νά διακριθεῖ στούς ἀσκητικούς ἀγῶνες καί νά φθάσει στά ὕψη τῆς ἠθικῆς τελειότητος. Ὁ Ὅσιος ἀναδείχθηκε καί στήν τέχνη τῆς ἀντιγραφῆς χειρογράφων.
Κατά τήν περίοδο τῆς εἰκονομαχίας, ἡ Μονή Στουδίου καί οἱ μοναχοί της ὑπέστησαν μεγάλες διώξεις γιά τήν προσήλωσή τους στόν ἀγώνα ὑπέρ τῶν ἁγίων εἰκόνων. Ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρος (806 – 815 μ.Χ.) ἀντιστάθηκε, ὁ δέ αὐτοκράτορας Λέων ὁ Ε’ (813 – 820 μ.Χ.) συνεκάλεσε Σύνοδο ἡ ὁποία κατεδίκασε τόν Πατριάρχη καί τόν ἐξόρισε στήν Προικόννησο. Διάδοχός του ἐχειροτονήθηκε ὁ Θεόδοτος ὁ Μελισσηνός (815 – 821 μ.Χ.), ὁ ὁποῖος συγκρότησε Σύνοδο, γιά νά καταδικάσει τούς προμάχους τῆς Ἐκκλησίας. Στή Σύνοδο προσεκάλεσε τόν ἡγούμενο τῆς Μονῆς Στουδίου Θεόδωρο, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐπικεφαλῆς τῆς ἀντιδράσεως ἐναντίον τῶν εἰκονομάχων. Ὁ Ὅσιος Θεόδωρος δέν προσῆλθε στή Σύνοδο, ὄχι γιατί ἐφοβόταν, ἀλλά γιατί ἤθελε νά στιγματίσει διά τῆς ἀποχῆς του τήν παράνομη συγκρότηση τῆς Συνόδου. Ὁ Ὅσιος Νικόλαος ἐξορίσθηκε μαζί μέ τόν ἡγούμενο τῆς Μονῆς Θεόδωρο. Λίγο μετά ἐφυλακίσθηκε γιά τρία χρόνια, παλεύοντας μέ τή δίψα καί τήν πείνα, καί στή συνέχεια ἐξορίσθηκε στή Σμύρνη. Καί ἐκεῖ τόν ἔριξαν στή φυλακή.

Ὁ διάδοχος τοῦ Λέοντος τοῦ Ε’, Μιχαήλ Β’ ὁ Τραυλός (820 – 829 μ.Χ.), ἐπέτρεψε τήν ἐπάνοδο σέ ὄλους τούς ἐξορισθέντες ὑπό τοῦ Λέοντος Ε’. Κατά τήν ἐπιστροφή του ὁ Ὅσιος ἐπισκέφθηκε στήν Χαλκηδόνα τόν Πατριάρχη καί συναγωνιστή του Νικηφόρο. Ἀκολούθως ἔμεινε γιά λίγο χρόνο στόν Ἀστακηνό Κόλπο, καί τέλος ἐπανῆλθε στή Μονή τοῦ Στουδίου. Ἀλλά γιά λίγο μόνο, ἀφοῦ ὁ αὐτοκράτορας ἀρνήθηκε νά ἀποδώσει στούς Ὀρθοδόξους τίς ἀφαιρεθεῖσες ἀπό αὐτούς ἐκκλησίες καί νά ἐπιτρέψει τήν ἀνάρτηση εἰκόνων σέ αὐτές. Ἀκολουθεῖ τόν αὐτοεξόριστο Γέροντά του, Ὅσιο Θεόδωρο, στή νῆσο Πρίγκηπο. Ὁ Ὅσιος Νικόλαος, μέ τήν λήξη τῆς εἰκονομαχίας καί μετά τόν θάνατο τοῦ εἰκονομάχου αὐτοκράτορος Θεοφίλου (829 – 842 μ.Χ.), ἐπέστρεψε στή Μονή τοῦ Στουδίου καί ἐξελέγη ἡγούμενος αὐτῆς. Λίγο ἀργότερα παραιτεῖται, προτείνοντας ὡς διάδοχό του τόν πρεσβύτερο Σωφρόνιο.
Μετά ἀπό πολλές διώξεις καί αὐτοεξορία σέ μετόχι τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου, στό Πραίνετο τῆς Νικομήδειας, ἱδρύει, τό ἔτος 859 μ.Χ., τό μοναστήρι τοῦ Κονορωβίου βοηθούμενος ἀπό κάποιον πλούσιο καί εὐσεβή πού ὀνομαζόταν Σαμουήλ. Ἀλλά καί ἀπό ἐδῶ τόν παρέσυραν οἱ ἐκκλησιαστικές ἔριδες μεταξύ τῶν ὀπαδῶν τῶν Πατριαρχῶν Ἰγνατίου καί Φωτίου. Μετέβη λοιπόν, ἀπό ἐδῶ στήν Προικόννησο, μετά στή Μυτιλήνη καί στή συνέχεια στό Ἑξαμίλι τῆς Θρακικῆς Χερσονήσου, ἀπ’ ὅπου ὁδηγήθηκε μέ συνοδεία φρουρᾶς, τό ἔτος 866 μ.Χ., ὡς αἰχμάλωτος κατά κάποιο τρόπο, στή Μονή τοῦ Στουδίου. Τό ἑπόμενο ἔτος ὁ αὐτοκράτορας Βασίλειος ὁ Α’ (867 – 886 μ.Χ.) καί ὁ Πατριάρχης Ἰγνάτιος, κατά τή δεύτερη πατριαρχία του (867 – 877 μ.Χ.), προσέφεραν στόν πολυπαθή Ὅσιο τήν ἡγουμενία τῆς Μονῆς τοῦ Στουδίου. Ἐκεῖνος, λυπούμενος γιά τήν ἀκαταστασία τῆς ἐποχῆς, ἀρνήθηκε.
Ὁ Ὅσιος Νικόλαος ἐκοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 868 μ.Χ. καί τό τίμιο λείψανό του κατατέθηκε κοντά στά ἱερά σκηνώματα τῶν ἐνδόξων Στουδιτῶν Ναυκρατίου καί Θεοδώρου.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιο. Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Θεῖον βλάστημα, τῆς Κυδωνίας, καί ὑπόδειγμα, ὁσίου βίου, ἀνεδείχθης Στουδῖτα Νικόλαε· καί τοῦ Χριστοῦ τήν Εἰκόνα σεβόμενος, ὀμολογίας ἀγῶσι διέπρεψας. Πάτερ Ὅσιε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθε ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.

Κοντάκιο. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ἐκ Κυδωνίας ὡς φωστήρ λαμπρός ἀνέτειλας
Καί Ἐκκλησίας καταυγάζεις τά πληρώματα
Τῇ στερρᾷ ὁμολογίᾳ σου Θεοφόρε.
Τῆς Εἰκόνος τοῦ Χριστοῦ γάρ τήν προσκύνησιν
Τοῖς ἀγῶσί σου καί πόνοις κατετράνωσας.
Ὅθεν κράζομεν, χαίροις Πάτερ Νικόλαε.

Μεγαλυνάριον.
Χαίροις Κυδωνίας θεῖος βλαστός, καί Μονῆς Στουδίου, τύπος ἔμπνους πρός ἀρετήν· τῆς ὁμολογίας, τό θεῖον χαῖρε στόμα, Νικόλαε παμμάκαρ, Κρητῶν ἀγλάϊσμα.