Ἅγιος Δονάτος Ἐπίσκοπος Εὐροίας (30 Απριλίου)

15 Ἅγιος Δονάτος ἔζησε κατά τούς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Θεοδοσίου τοῦ Μεγάλου (37 – 395 μ.Χ.). Γεννήθηκε περί τό 330 μ.Χ. στήν Εὔροια καί μορφώθηκε στό Βουθρωτό τῆς Ἠπείρου. Σέ ἡλικία τριάντα ἐτῶν χειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος Εὐροίας καί ἀρχιεράτευσε ἐπί ἑξήντα χρόνια. Μετεῖχε δέ στήν Β’ Οἰκουμενική Σύνοδο. Ἄλλες πηγές θεωροῦν ὅτι ὁ Ἅγιος καταγόταν ἀπό τή Δύση, ἀφοῦ τό ὄνομα αὐτό ἦταν πολύ διαδεδομένο ἐκεῖ.
Στίς λατινικές πηγές παρατηρεῖται σύγχυση μεταξύ τοῦ Ἁγίου Δονάτου, Ἐπισκόπου Εὐροίας, καί τοῦ ὁμωνύμου του Ἐπισκόπου Ἀρητίου Τυρρηνίας, ὁ ὁποῖος μαρτύρησε ἐπί Ἰουλιανοῦ τοῦ Παραβάτου. Αὐτό ἦταν εὔκολο νά συμβεῖ, ἀφενός μέν λόγῳ τῆς συνωνυμίας, ἀφετέρου δέ διότι ἡ Ἐπισκοπή Εὐροίας ὑπαγόταν Ἐκκλησιαστικά στή Δύση, ἂν καί πολιτικά ἀνῆκε στό Βυζάντιο.
Οἱ ἁγιολογικές πηγές μαρτυροῦν πλῆθος θαυμάτων ἀπό τόν Ἅγιο. Στό Συναξάρι ἀναφέρεται καί τό θαῦμα τοῦ Ἁγίου πού φόνευσε τόν δράκοντα. Κοντά στήν Εὔροια ὑπῆρχε ἕνα χωριό πού ὀνομαζόταν Σωρεία, στό ὁποῖο ὑπῆρχε μία πηγή, ἀπό τήν ὁποία, ὅποιος ἔπινε, πέθαινε. Ὅταν ὁ Ἅγιος πληροφορήθηκε τό γεγονός, πῆρε μαζί του καί ἄλλους ἱερεῖς καί πῆγε στήν πηγή. Τήν στιγμή πού ἔφθασε ἐκεῖ, ἀκούσθηκε μία βροντή. Ἀμέσως ἐμφανίσθηκε μπροστά του ἕνας δράκοντας, πού εἶχε τήν φωλιά του στήν πηγή. Μόλις ὁ Ἅγιος ἔστρεψε τό βλέμμα του καί εἶδε τό θηρίο, πῆρε στά χέρια του τό σχοινί, μέ τό ὁποῖο κτυποῦσε τόν ὄνο ἐπάνω στόν ὁποῖο ἐπέβαινε, χτύπησε τό θηρίο στή ράχη, πού ἔπεσε νεκρό στό ἔδαφος. Στήν συνέχεια ὁ Ἅγιος εὐλόγησε τήν πηγή, ἤπιε πρῶτος αὐτός νερό ἀπ’ αὐτή καί, ἀκολούθως, προέτρεψε καί τούς ἄλλους νά πιοῦν χωρίς κανένα φόβο. Ἐκεῖνοι, πράγματι, ἤπιαν καί εὐφράνθηκαν καί ἐπέστρεψαν ἀσφαλεῖς στίς οἰκίες τους.
Ἡ φήμη τῶν θαυμάτων τοῦ Ἁγίου, ἔφθασε μέχρι τόν αὐτοκράτορα Θεοδόσιο τόν Μεγάλο, ὁ ὁποῖος τόν κάλεσε στήν Κωνσταντινούπολη γιά νά θεραπεύσει τήν θυγατέρα του πού ἔπασχε ἀπό δαιμόνιο. Ὁ Ἅγιος θεράπευσε τή βασιλόπαιδα καί ὁ Θεοδόσιος τοῦ πρόσφερε τόπο στόν Ὀμφάλιο Ἠπείρου καί χρήματα, προκειμένου ὁ Ἅγιος νά ἀνεγείρει ναό. Στήν τοποθεσία αὐτή σώζονται ἐρείπια ἀρχαίου ναοῦ, πού χρονολογεῖται ὅμως ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Δεσποτάτου τῆς Ἠπείρου. Εἶναι πιθανό ὁ νεότερος αὐτός ναός νά οἰκοδομήθηκε ἐπί τῶν θεμελίων ἐκείνου, τόν ὁποῖο ἔχτισε ὁ Ἅγιος, διότι κατά τίς ἀνασκαφές βρέθηκε καί παλαιοχριστιανικό ὑλικό. Ὁ Ἅγιος Δονάτος «εἰς μακρόν γῆρας ἐλάσας, ἀπῆλθε», μᾶλλον τό 388 μ.Χ. καί ἐνταφιάσθηκε πλησίον τοῦ ἀνωτέρου ναοῦ σέ μνημεῖο, τό ὁποῖο κατά τήν παράδοση εἶχε ὁ ἴδιος ἑτοιμάσει.
Ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Δονάτου τιμᾶται ἰδιαίτερα στή Θεσπρωτία, τήν Πρέβεζα καί τά Ἰωάννινα.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Εὐροίας ποιμένα σε, καί τῆς Ἠπείρου πυρσόν, ἡ χάρις ἀνέδειξεν, ὡς Ἱεράρχην σοφόν, Δονᾶτε μακάριε· θαύμασι γάρ ἐκλάμψας, καί λαμπρότητι βίου, νέμεις τοῖς σέ τιμῶσι, πᾶσαν ἔνθεον δόσιν· διό τῇ προστασίᾳ σου, Πάτερ προστρέχομεν.

Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Ἑορτάζει σήμερον, Παραμυθίας ἡ πόλις, σύν αὐτῇ δέ ἅπασα, ἡ κληρουχία σου Πάτερ, μνήμην σου, τήν παναγίαν καί φωτοφόρον· ἔχει γάρ, τήν προστασίαν του τεῖχος μέγα· διά τοῦτο καί βοᾷ σοι· χαίροις Ἠπείρου, Δονᾶτε καύχημα.

Μεγαλυνάριον.
Χαίροις τῆς Εὐροίας θεῖος ποιμήν, καί Παραμυθίας, πολιοῦχος καί ἀρωγός· χαίροις Θεσπρωτίας, τό κλέος Ἱεράρχα, καί τῆς Ἠπείρου πάσης, Δονᾶτε καύχημα.