Ἅγιος αὐτός καταγόταν ἀπό τή Ζάκυνθο καί ἦταν ὡραῖος καί ρωμαλέος στό σῶμα.
Ἐργαζόμενος σάν ναυτικός δέν θέλησε νά ὑπηρετήσει σέ τούρκικο πλοῖο. Ἐναντιούμενος στήν θέληση τοῦ Τούρκου πλοιάρχου, συκοφαντήθηκε ἀπ’ αὐτόν, ὅτι δῆθεν εἶχε φορέσει τούρκικο κάλυμμα στό κεφάλι του. Ὁδηγήθηκε βίαια στόν κριτή, ὅπου μέ κολακεῖες καί φοβερισμούς προσπαθοῦσαν νά τόν ἐξισλαμίσουν. Ὁμολογώντας μέ θάρρος τόν Χριστό ὁ Θεόφιλος, περιτμήθηκε μέ τή βία ἀπό τούς Τούρκους, πού θέλησαν νά τόν στείλουν δῶρο στό παλάτι τοῦ Σουλτάνου.
Ὁ Θεόφιλος ὅμως, ὅταν ἀκόμα ἦταν στή Χίο, ἀπόδρασε καί πῆγε στή Σάμο, ὅπου παρέμεινε γιά ἀρκετό χρονικό διάστημα. Ὅταν ἐπανῆλθε στή Χίο, οἱ Τοῦρκοι τόν ἀναγνώρισαν καί ἀφοῦ τόν συνέλαβαν τόν ὁδήγησαν στόν κριτή. Ὁ κριτής, βλέποντας τόν Θεόφιλο νά ἐμμένει στήν πίστη του, τόν καταδίκασε σέ θάνατο διά πυρός. Ἀπτόητος ὁ γενναῖος αὐτός μάρτυρας τῆς πίστης μας, ἔκανε τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ καί εἶπε «στά χέρια σου Χριστέ μου παραδίδω τήν ψυχή μου» καί μπῆκε μόνος του στή φωτιά, ὅπου παρέδωσε στόν ἀγωνοθέτη Θεό τήν ἁγία ψυχή του, στίς 23 Ἰουλίου 1635.
Τά ἐναπομείναντα ἀπό τή φωτιά λείψανά του, ἀγοράστηκαν ἀπό χριστιανούς καί ἐναποτέθηκαν μέ τιμές στόν ναό τοῦ Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου στή Χίο. Μαρτύριο τοῦ Ἁγίου αὐτοῦ, συνέγραψε πρῶτα ὁ Γεώργιος Κορέσιος ὁ Χίος.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τόν συνάναρχον Λόγον.
Ἐκ Ζακύνθου βλαστήσας Μάρτυς Θεόφιλε, ἀθλητικῶς ἠγωνίσω ὑπέρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, καί ὡς θῦμα καθαρόν αὐτῷ προσήνεξαι, διά πυρός τελειωθείς, ἐν τῇ Χίῳ ἀνδρικῶς· διό σε ἀνευφημοῦμεν, ὡς ἀθλητήν τοῦ Σωτῆρος, καί πρεσβευτήν ἡμῶν θερμότατον.
Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ἐπεφάνης σήμερον.
Θεοῦ φίλος πεφήνας εἰκότως μάκαρ, Ἀθλητά Θεόφιλε, ἐν τῷ πυρί τελειωθείς, ὑπέρ αὐτοῦ προθυμότατα, καί τῶν Μαρτύρων τοῖς δήμοις ἠρίθμησαι.
Μεγαλυνάριον.
Ἄνθος τῆς Ζακύνθου ὤφθης τερπνόν, Θεόφιλε Μάρτυς, καί ἐν Χίῳ καρτερικῶς, πυρί παρεδόθης, ὑπέρ Χριστοῦ ἀθλήσας, ἐν τοῖς ὑστέροις χρόνοις, στερρῷ φρονήματι.