Ὅσιος Θεοφάνης ὁ Ὁμολογητής, γεννήθηκε περί τό ἔτος 760 μ.Χ. ἀπό εὐσεβεῖς καί φιλόθεους γονεῖς, τόν Ἰσαάκ καί τήν Θεοδότη. Σέ ἡλικία ὀκτώ ἐτῶν ἔμεινε ὀρφανός ἀπό πατέρα καί ἡ μητέρα του ἀνέλαβε τό δύσκολο ἔργο τῆς ἀνατροφῆς, τῆς διαπαιδαγωγήσεως καί τῆς μορφώσεως τοῦ υἱοῦ της Θεοφάνους.
Ὁ Ὅσιος, κατά παράκληση τῆς μητέρας του, νυμφεύθηκε σέ νεαρή ἡλικία τήν εὐσεβή καί πλούσια Μεγαλώ. Ὁ γάμος αὐτός, πού ἦταν ἀντίθετος γιά τή μοναχική ζωή πού ἐπιθυμοῦσε ὁ Ὅσιος, διαλύθηκε. Ἡ μέν σύζυγος αὐτοῦ ἔγινε μοναχή στή μονή τῆς Πριγκίπου καί μετονομάσθηκε Εἰρήνη, ὁ δέ Ὅσιος κατέφυγε, τό 781 μ.Χ., στή μονή τοῦ Μεγάλου Ἀγροῦ στή Σιγριανή καί ἐκεῖ ἐκάρη μοναχός ὑπό τοῦ ἡγουμένου αὐτῆς.
Ἀπό τή μονή αὐτή, ὡς λόγιος καί ἐνάρετος μοναχός, προσκλήθηκε μαζί μέ ἄλλους ἡγουμένους διαπρεπεῖς, τόν ἡγούμενο τῆς μονῆς Σακουδίωνος Πλάτωνα, τούς μοναχούς Νικηφόρο καί Νικήτα ἀπό τή μονή Μηδικίου, τό μοναχό Χριστόφορο ἀπό τή μονή τοῦ Μικροῦ Ἀγροῦ, στήν Ἑβδόμη Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Νίκαιος, τό ἔτος 787 μ.Χ. Ὅταν ἐπανῆλθε στή μονή του, ἐγκατέστησε ἡγούμενο τόν μοναχό Στρατήγιο καί ἐκεῖνος ἀποσύρθηκε στήν ἀπέναντι νῆσο Καλώνυμον, ὅπου ἵδρυσε μεγάλη μονή καί ἐκεῖ, ἀφοῦ ἐγκαταβίωσε ἐπί ἑξαετία, ἀσχολήθηκε μέ τήν καλλιγραφία καί τίς συγγραφές. Ἀλλά ἀτυχῶς ἡ ὑγεία του προσβλήθηκε ἀπό ὀξεῖα λιθίαση. Σέ αὐτή τήν χαλεπή κατάσταση δέν παρέλειψε νά μεταβεῖ στήν Κωνσταντινούπολη, ὅταν προσκλήθηκε ὑπό τοῦ Λέοντος τοῦ Ἀρμενίου (813 – 820 μ.Χ.), ὁ ὁποῖος προσπάθησε διά τοῦ Πατριάρχη Ἰωσήφ τοῦ εἰκονομάχου νά ἑλκύσει αὐτόν στήν αἵρεση τῆς εἰκονομαχίας. Ὁ Ὅσιος φυσικά δέν ἦταν δυνατό νά ἀποδεχθεῖ μία τέτοια πρόταση καί νά προδώσει τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Ἔτσι τόν ἔκλεισαν σέ σκοτεινό μέρος καί στήν συνέχεια τόν ἐξόρισαν στή Σαμοθράκη, ὅπου μετά ἀπό εἴκοσι τρεῖς ἡμέρες κοιμήθηκε μέ εἰρήνη τό ἔτος 815 ἢ κατ’ ἄλλους τό 818 μ.Χ. Ἀργότερα οἱ μαθητές του μετεκόμισαν τά ἱερά λείψανα αὐτοῦ, τό ἔτος 822 μ.Χ., στή μονή του, ὅπου ἐτελεῖτο ἡ Σύναξη αὐτοῦ, ὅπως καί στή Μεγάλη Ἐκκλησία.
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Θεῷ τῷ ἐν σώματι, ἐπιφανέντι ἡμῖν, ὁσίως ἐλάτρευσας δι' ἐνάρετου ζωῆς, Θεόφανες Ὅσιε· πᾶσαν γὰρ τὴν προσοῦσαν, ὕπαρξιν ἀπορρίψας, ἄθλους ὁμολογίας, τῇ ἀσκήσει συνάπτεις· ἐντεῦθεν δι' ἀμφοτέρων, φαίνεις τοῖς πέρασι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ’.
Ὀρθοδοξίας ὁδηγέ, εὐσεβείας διδάσκαλε καὶ σεμνότητος, τῆς οἰκουμένης ὁ φωστήρ, τῶν μοναζώντων θεόπνευστον ἐγκαλλώπισμα, Θεόφανες σοφέ· ὑπὲρ εἰκόνων ἁγίων ἤθλησας, λύρα τοῦ Πνεύματος, Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. β’. Τὴν ὑπὲρ ἡμῶν.
Τῆς ζωαρχικῆς, τοῦ Λόγου θεοφανείας, σκεῦος ἐκλεκτόν, Θεόφανες καὶ θεράπων, τῷ ἐνθέῳ σου βίῳ, θεόφρον γενόμενος, τὴν Εἰκόνα τὴν ἐνσώματον, τοῦ Χριστοῦ σεπτῶς ἐτίμησας, ὁμιλήσας πολλαῖς θλίψεσιν· ἀνθ’ ὧν θαυμάτων πηγήν, εἴληφας ἐκ Θεοῦ.
Ἕτερον Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Ἐξ ὕψους λαβῶν, τὴν θείαν ἀποκάλυψιν, ἐξῆλθες σπουδῇ, ἐκ μέσου τῶν θορύβων, καὶ μονάσας Ὅσιε· ἐνεργείας θαυμάτων εἴληφας, καὶ προφητείας χαρίσματα, συμβίου καὶ πλούτου στερούμενος.
Μεγαλυνάριον.
Τῆς θεοφανείας τῆς μυστικῆς, βίῳ ὑπερτέρῳ, θησαυρίσας τὴν μετοχήν, θέσει ἐθεώθης, Θεοφάνες θεόφρον, καὶ ὤφθης Ἐκκλησίας, στῦλος θεόφωτος.
