Προφήτης Ἐλισσαῖος καταγόταν ἐξ Ἀβελμαούλ τῆς γῆς Μανασσῆ, ἦταν υἱός τοῦ πλούσιου ἀγρότου Σαφάτ, ἀπό τήν κοιλάδα Ἀβελμαουλά, ἀσκοῦσε τό ἐπάγγελμα τοῦ γεωργοῦ καί ἤκμασε κατά τό πρῶτο ἥμισυ τοῦ 9ου αἰῶνος π.Χ.
Ὁ Προφήτης Ἠλίας († 20 Ἰουλίου) εὑρῆκε τόν Ἐλλισαῖο μέ τό ἄροτρο στόν ἀγρό του καί ἐκάλεσε αὐτόν νά τόν ἀκολουθήσει, ἀφοῦ ἔρριψε ἐπάνω του τή μηλωτή του. Ἡ πράξη αὐτή συμβόλιζε τήν κλήση τοῦ Ἐλισσαίου στό προφητικό ἀξίωμα καί τήν ἐξ αὐτοῦ ἄντληση ἰσχύος καί θείας αὐθεντίας. «... Καί Ἐλισσαιέ τόν υἱόν Σαφάτ χρίσεις εἰς προφήτην ἀντί σοῦ... καί ἀπῆλθεν ἐκεῖθεν καί εὑρίσκει τόν Ἐλισσαιέ τόν υἱόν Σαφάτ καί οὗτος ἠροτρία ἐν βουσί – δώδεκα ζεύγη καί αὐτός ἐν τοῖς δώδεκα – καί ἀπῆλθεν ἐπ’ αὐτόν καί ἐπέρριψε τήν μηλωτήν αὐτοῦ ἐπ’ αὐτόν». Ἀμέσως ὁ Ἐλλισαῖος, ἀφοῦ ἔσφαξε καί διεμοίρασε ζεῦγος βοῶν, ἀκολούθησε τόν Ἠλία. Ἀφοῦ ἐπισκέφθηκαν τά Γάλγαλα, τή Βαιθήλ καί τήν Ἱεριχώ, διέβησαν τόν Ἰορδάνη ποταμό, ὅπου ὁ Ἠλίας, ἐπιβάς πυρίνου ἅρματος, ἐξαφανίσθηκε, ἀφοῦ ἐγκατέλειψε στά χέρια τοῦ Ἐλισσαίου τή μηλωτή του, διά τῆς ὁποίας αὐτός ἐπιτέλεσε πολλά θαύματα. Διά τῆς μηλωτής τοῦ Προφήτου Ἠλία διεχώρησε ἀργότερα τά νερά τοῦ Ἰορδάνου ποταμοῦ καί ἐπέρασε αὐτόν, γι’ αὐτό καί οἱ «υἱοί τῶν Προφητῶν» διέγνωσαν σέ αὐτόν τό πνεῦμα τοῦ διδασκάλου τους Ἠλία καί τόν προσκύνησαν ἕως ἐδάφους.
Ἡ προφητική δράση τοῦ Ἐλισσαίου καλύπτει τά χρονικά διαστήματα τῶν βασιλειῶν τῶν βασιλέων τοῦ Ἰσραήλ Ἰωράμ, Ἰηοῦ, Ἰωαχάζ καί Ἰωάς (851 – 825 π.Χ.), τῶν ὁποίων ὑπῆρξε εὐεργετικός καί συνετός σύμβουλος. Ὑπῆρξε ἡ ψυχή τῆς προφητικῆς ἀντιστάσεως ἐναντίον τῆς δυναστείας τοῦ Ἀμβρί δίδοντας ὁ ἴδιος θαρραλέα τό σύνθημα τῆς ἐξεγέρσεως καί ἀνέδειξε ἀντί τοῦ Ἰωράμ τόν Ἰού βασιλέα τοῦ Ἰσραήλ, μέ σκοπό νά ἐπιφέρει στή χώρα θρησκευτική μεταρρύθμιση.
Ἡ δράση του ὡς Προφήτου ἐμφανίζεται κυρίως συνυφασμένη μέ ἔκτακτες ἐνέργειες καί παντοειδή θαύματα. Μετέβαλε σέ πόσιμα τά ἁλμυρά ὕδατα πηγῆς στήν Ἱεριχώ, εὐλόγησε τό στράτευμα τοῦ βασιλέως Ἰωράμ καί ἔτσι αὐτό ἱκανώθηκε νά νικήσει τούς Μωαβίτες, ἐπολλαπλασίασε τό λάδι τῆς πτωχῆς χήρας, γιά νά ἀπαλλάξει αὐτήν ἀπό δυσβάστακτα χρέη, ἀνέστησε τόν πεθαμένο υἱό τῆς πλούσιας Σουναμίτιδος χήρας πού τόν ἐφιλοξένησε, μετέβαλε σέ φαγώσιμη τή δηλητηριασμένη τροφή τῶν «υἱῶν τῶν Προφητῶν», ἐχόρτασε μέ 20 κρίθινους ἄρτους ἑκατό πεινασμένους ἀνθρώπους, ἐθεράπευσε ἀπό τή λέπρα τόν Ἀραμαῖο ἄρρωστο στρατηγό Ναιμάν, ἐτιμώρησε μέ τήν ἴδια ἀσθένεια τό φιλάργυρο καί πονηρό ὑπηρέτη του Γιεζί, καί τόσα ἄλλα.
Πλήρης ἡμερῶν, ἐπί βασιλέως Ἰωάς, ἀπέθανε καί ἐνταφιάσθηκε στή Σεβαστούπολη τῆς Σαμαρείας, ὑπό τούς θρήνους τοῦ βασιλέως καί ὁλόκληρου τοῦ λαοῦ.
Ἐπί αὐτοκράτορος Βυζαντίου Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ (408 – 450 μ.Χ.) τά ἱερά αὐτοῦ λείψανα ἀνεκομίσθησαν καί μεταφέρθηκαν στή μονή Παύλου τοῦ λεπροῦ, πού ἦταν στήν Ἀλεξάνδρεια, ἀργότερα δέ μετακομίσθηκαν στήν Κωνσταντινούπολη καί κατατέθηκαν στό ναό τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.
Ναό ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Προφήτου Ἐλισσαίου ἀνήγειρε στό παλάτι τῶν Πηγῶν, στήν Κωνσταντινούπολη, ὁ αὐτοκράτορας Βασίλειος ὁ Μακεδών (867 – 886 μ.Χ.).
Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ὡς ὑποφήτην ἀληθῆ τοῦ Σωτῆρος, καί τῶν ἐν τῷ νόμῳ παιδευτήν καί φωστῆρα, τοῖς πόρρω σε ἐδήλωσεν ὁ τόκος σου σοφέ· σύ γάρ κληρωσάμενος, τοῦ Θεσβίτου τήν χάριν, θαύμασι διέπρεψας, καί δυνάμεσι πλείσταις. Καί νῦν ἀπαύστως φύλαττε ἡμᾶς, ὦ Ἐλισσαῖε, Προφῆτα θεσπέσιε.
Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Διπλῆν τήν χάριν εἰληφώς παρά τοῦ Πνεύματος
Προφήτην ὤφθης θαυμαστός πᾶσι τοῖς πέρασι
Τούς ὑμνοῦντάς σε λυτρούμενος ἐκ κινδύνων
Καί δωρούμενος τήν χάριν τῶν θαυμάτων σου,
Ἐλισσαῖε, τοῖς ἐκ πόθου σοι προστρέχουσι
Καί κραυγάζουσι, χαίροις σκεῦος τῆς χάριτος.
Μεγαλυνάριον.
Σύσκηνος ὑπάρχων καί φοιτητής, Ἠλιού παμμάκαρ, Ἐλισσαῖε τοῦ ζηλωτοῦ, τῆς ἐκείνου δόξης, ἀνάπλεως ἐδείχθης, θαυμάτων ἐνεργείᾳ, καταλαμπόμενος.